Ratsjáin á Straumnesfjalli var lítill angi af sögu sem er löngu lokið - og þó ekki
Í tilefni af ljósmyndasýningunni Straumnes sem sýnir leifar ratsjárstöðvar bandaríska hersins verður Albert Jónsson, fyrrverandi sendiherra og sérfræðingur í utanríkis- og varnarmálum með hádegisfyrirlestur í Þjóðminjasafninu 1. apríl næstkomandi. Fyrirlesturinn fjallar um öryggismál Íslands í sögu og samtíma og heitir Ratsjáin á Straumnesfjalli var lítill angi af sögu sem er löngu lokið - og þó ekki. Fyrirlestrinum verður einnig í streymi hér á YouTube rás safnsins.
Í fimmtíu ár á 20. öldinni áttu Bandaríkin og Ísland náið varnarsamstarf vegna sameiginlegra þjóðaröryggishagsmuna á meginlandi Evrópu. Þeirri sameiginlegu sögu lauk með falli Sovétríkjanna fyrir rúmum þrjátíu árum.
Versnandi samskipti Rússlands og NATO eftir 2014 vegna átaka í Úkraínu hafa meðal annars stuðlað að því að Bandaríkjaher hefur á sama tíma aftur nýtt aðstöðu á Keflavíkurflugvelli. Það er þáttur í fælingar- og hernaðarstefnu NATO gegn Rússlandi í norðurhöfum. Hún fær aukið vægi í kjölfar innrásar Rússa í Úkraínu og sama á auðvitað við stuðning við stefnuna frá Íslandi þótt hann sé annarskonar og minni en var gegn Sovétríkjunum í kalda stríðinu.
Áfram verður ólíklegt að Bandaríkjaher hafi aftur varanlega viðveru á Íslandi líkt og hann gerði með föstu liði í landinu í áratugi á öldinni sem leið. Forsendur fyrir því hurfu með Sovétríkjunum.
Allt eru þetta lykilatriði sem sjaldan rata í íslenska umræðu um öryggis- og varnarmál, en eiga við bæði sögu og samtíma.
Aðgöngumiði í safnið gildir. Ókeypis fyrir handhafa árskorts og ókeypis fyrir börn að 18 ára aldri. Árskort kostar 2.500 kr. og gildir á allar sýningar og viðburði í Þjóðminjasafni Íslands.
Verið öll velkomin.
Albert Jónsson
Ljósmynd: Keflavíkurflugvöllur
Ljósmyndari: Kristján Magnússon