Sögufrægir fánar
Stjórnarfáni Íslands, klofinn ríkisfáni, sem dreginn var að húni á Stjórnarráðshúsinu sunnudaginn 1. desember 1918, þegar sambandslögin gengu í gildi og Íslendingar fögnuðu fullveldi, er til sýnis í anddyri Þjóðminjasafns Íslands í tilefni fullveldishátíðarinnar.
Þessi tiltekni fáni var notaður
við Stjórnarráðshúsið í fáeina mánuði. Hann er í ýmsu frábrugðinn tillögum fánanefndarinnar
frá 1914 um þjóðfána Íslands. Til að mynda er blái liturinn í þessum fána
grænleitari en vera skal og rauði liturinn er dekkri en kveðið er á um. Hvítu
ræmurnar eru úr lérefti, en samkvæmt reglum skulu allir hlutar fánans vera úr
ullardúk, svokölluðum fánadúk. Fáninn hefur því sennilega verið gerður í
nokkrum flýti. 1. desember 1918 hafði heldur ekki verið gengið frá ákvæðum um
gerð stjórnarfána Íslands. Fáninn er mun styttra klofinn en ákvæðin sögðu svo
til um. Þetta skýrir líklega að hluta til hvers vegna fáninn var ekki notaður
lengur en raun ber vitni, sem og hversu illa hann hefur farið á þessum stutta
notkunartíma.
Hvítbláinn eða bláhvíti fáninn sem gerður var upptækur í Reykjavíkurhöfn 1913 er á grunnsýningu Þjóðminjasafnsins sem lykilgripur 20. aldar.
Á fyrstu árum 20. aldar var oft flaggað með fána af þessari gerð án þess að yfirvöld fyndu að því. Samkvæmt lögum var ekki leyfilegt að flagga öðru en danska þjóðfánanum á skipum sem tilheyrðu danska ríkinu. Þess vegna tók samviskusamur danskur skipherra þennan fána af Einari Péturssyni sem hafði dregið hann upp á kappróðrarbáti á Reykjavíkurhöfn. Þetta varð tilefni fjölmennra mótmælaaðgerða. Árið 1915 fengu Íslendingar loks eigin fána.