Þjóðminjasafn Íslands

Valmynd


Þú ert hér Forsíða - Sýningar & viðburðir - Aðrar sýningar - Gripur mánaðarins

Gripur mánaðarins

  • 2021

    mars, febrúar, janúar

  • 2020

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2019

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2018

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2017

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2016

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, febrúar, janúar

  • 2015

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, janúar

  • 2014

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar


Gripur mánaðarins
  • Skrifpúlt Sveinbjarnar Egilssonar
  • Næsta færsla
  • Fyrri færsla

Skrifpúlt Sveinbjarnar Egilssonar

APRÍL 2017

1.4.2017

Þjms. 2010-73

Gripur aprílmánaðar er skrifpúlt Sveinbjarnar Egilssonar (1791-1852), rektors Lærða skólans á Bessastöðum og þýðanda Hómerskviða. Eftir hans daga eignaðist sonur hans, skáldið Benedikt Sveinbjarnarson Gröndal, púltið. Að Benedikt látnum var það í varðveislu Einars Benediktssonar, skálds. Þjóðminjasafni Íslands og Embætti forseta Íslands var síðan afhent púltið á fullveldisdaginn 1. desember 2010. Það var Ragnar Önundarson sem afhenti púltið til eignar og skráningar í Þjóðminjasafni Íslands við hátíðlega athöfn á Bessastöðum. Hann gaf púltið til minningar um afa sinn, Ragnar Ásgeirsson, bróður Ásgeirs Ásgeirssonar fyrrverandi forseta Íslands. Skrifpúltinu hefur verið fundinn viðeigandi staður til framtíðarvarðveislu á Bessastöðum og fer sannarlega vel á því að hýsa skrifpúltið þar. Varðveislugildi skrifpúltsins er ótvírætt enda er það einstakt vegna aldurs, gerðar og merkrar sögu þess. Við afhendingu þess var skrifpúltið skráð inn í safnkost Þjóðminjasafns Íslands, sem mun standa vörð um varðveislu þess til framtíðar  með viðeigandi forvörslu. Gunnar Bjarnason völundarsmiður gerði  púltið upp að frumkvæði gefenda og í samráði við sérfræðinga Þjóðminjasafnsins. Ástand þess er því til fyrirmyndar og er sannarlega prýði af því á Bessastöðum, þar sem Sveinbjörn starfaði á sínum tíma.

Skrifpúlt Sveinbjarnar EgilssonarEkkert sambærilegt skrifpúlt er varðveitt í safninu.  Það er af þeirri gerð sem tíðkaðist á fyrri hluta 19. aldar, einfalt í gerð sinni með hirslum í sjálfu borðinu og stendur á fjórum háum fótum. Við það hefur verið staðið við skriftir og lestur.  Þau skrifpúlt sem varðveist hafa í Þjóðminjasafninu eru mismunandi, allt frá því að vera mjög stór húsgögn með tveimur skápum sem standa samsíða með bili á milli eða minni færanleg púlt, svonefnd ferðaskrifpúlt, sem opnast með hjörum upp á gátt. Einkenni skrifpúlta er að þau voru jafnan með hallandi borði, svonefndu halloki á hjörum. Borðið sjálft, hallokið, var jafnframt lok á hirslunni, þar sem hægt var að geyma bækur, pappír og skriffæri.  Á stærri púltunum sem varðveist hafa eru oft skápar ofan á skrifpúltinu til beggja handa og geta slík púlt verið allt að tveir metrar á hæð. Nokkur slík skrifpúlt frá nítjándu öld eru varðveitt í safninu, sem eiga það flest sammerkt að hafa verið í eigu efnafólks. Meðal þeirra er skrifpúlt frá 18. öld úr Viðey. Allnokkur ferðaskrifpúlt eru einnig varðveitt í safninu meðal annars frá Jóni Sigurðssyni forseta, sem er meðal fjölmargra merkra muna úr fórum hans í Þjóðminjasafninu.

Við skrifpúltið sem nú hefur verið skráð á þjóðminjaskrá hefur Sveinbjörn Egilsson unnið að mörgum þeirra afburðarverka sem eftir hann liggja. Við afhendingu skrifpúltsins á Bessastöðum var haft á orði að skrifpúltið hafi verið mótsstaður forn-grískrar hámenningar og íslenskrar gullaldarmenningar og er það vart ofsögum sagt.  Á meðan Sveinbjörn Egilsson gegndi kennara- og rektorsembætti vann hann mikið að þýðingum. Má þar nefna skólaþýðingu á Menón eftir Platón. Fyrir Fornfræðafélagið, sem hann var stofnfélagi að, þýddi hann Íslendingasögurnar á latínu. Hann þýddi einnig Snorra-Eddu á latínu og  tók saman orðabók yfir íslenskt skáldamál sem varð mikilvægt uppsláttarrit á því sviði. Með þýðingum sínum á latínu hefur hann án efa opnað erlendum fræðimönnum aðgang að menningararfi Íslendinga. En fleira hefur Sveinbjörn fengist við er hann stóð við skrifpúltið. Vitað er að hann frumsamdi sálminn Heims um ból  og áhugavert er til þess að hugsa að þar hafi hann skrifað og þýtt ýmsar perlur á borð við Fljúga hvítu fiðrildin og vögguvísuna Nú legg ég augun aftur. Margt fleira mætti nefna til marks um þá sögu sem gæðir púltið óáþreifanlegu gildi, sem án efa mun verða mörgum innblástur.

Skrifpúlt Sveinbjarnar Egilssonar. Margrét Hallgrímsdóttir

Þegar Sveinbjörn lést var hann enn að vinna að þýðingu Ilíonskviðu í bundnu máli, sem sonur hans, Benedikt Gröndal, lauk við. Benedikt var einnig mikilvirkur fræðimaður og fyrsti Íslendingurinn sem lauk meistaraprófi í norrænum fræðum og stundaði auk þess nám og rannsóknir á sviði náttúrufræða og málvísinda. Hann var ljóðskáld í rómantískum anda og samdi leikrit og sögur. Þá liggur eftir hann einstakt safn teikninga af villtum dýrum Íslands, fiskum, fuglum og spendýrum, sem kom út árið 1976 en Benedikt var afburðarteiknari.  Benedikt og Einar Benediktsson unnu báðir að ýmsum hinna  þjóðþekktu verka sinna við skrifpúltið góða.  Haft er eftir Ragnari Ásgeirssyni að Einar hafi ,,haldið púltinu til haga af því að hann vissi hvað hafði verið skrifað á því,“ en Ragnar var málkunnugur Einari.

Gestir Bessastaða geta nú virt fyrir sér hinn merka grip og íhugað sögu hans og menningararfleifð. Án efa mun skrifpúltiðverða fræðimönnum, rithöfundum og skáldum innblástur. Hver veit nema húsgagnahönnuðir og völundarsmiðir  samtímans fái einnig nýjar hugmyndir og skáldi í tré í anda skrifpúlts Sveinbjarnar Egilssonar.

Margrét Hallgrímsdóttir

Sjá einnig:
Sarpur.is


Aðalvalmynd

  • Sýningar & viðburðir
    • Grunnsýningar
      • Þjóð verður til
        • Tímabil
    • Sérsýningar
      • Eldri sýningar
      • Sýningar í gangi
      • Sýningar framundan
    • Aðrar sýningar
      • Gripur mánaðarins
      • Hús Þjóðminjasafns
      • Ljósmynd mánaðarins
      • Vefsýningar
        • Minningarsjóður Ásu G Wright
    • Viðburðir
      • Fyrirlestrar
      • Eldri fyrirlestrar Þjóðminjasafns
      • Viðburðir framundan
      • Samferða um söfnin
  • Þjónusta
    • Fyrir gesti
      • Aðgengi
      • Leiðsögn fyrir hópa
      • Fjölskyldan
      • Opnunartími og verð
      • Verslun og veitingar
    • Fræðsla
      • Skólar
        • Leikskólar
        • Grunnskólar
        • Framhaldsskólar
        • Háskólar
        • Á eigin vegum
        • Fræðslupakkar fyrir grunnskóla
        • Fræðsluefni
        • Fræðslupakkar
      • Víkingaþrautin
        • Þrautirnar
    • Salarleiga
      • Fyrirlestrasalur Þjóðminjasafninu við Suðurgötu
      • Leiga á Myndasal fyrir móttökur
    • Önnur þjónusta
      • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
      • Beiðni um lán á safnkosti
      • Bóka- og heimildasafn
      • Eftirtökur af ljósmyndum hjá Ljósmyndasafni Íslands
      • Viltu afhenda safninu muni eða myndir?
  • Stofnunin
    • Um safnið
      • Fréttir
      • Hlutverk og stefnur
      • Lög og reglugerðir
      • Saga safnsins
      • Skipurit
      • Minjar og Saga
      • COVID-19
    • Starfsemi
      • Fjármál og þjónusta
        • Bóka- og heimildasafn
        • Skjalasafn
      • Húsasafn
      • Ljósmyndasafn Íslands
        • Gjaldskrá
        • Myndasöfn
        • Rannsóknir
        • Skráning
        • Varðveisla mynda
        • Þekkir þú myndina
      • Munasafn
        • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
        • Skil á gripum úr fornleifarannsókn
        • Beiðni um sýnatöku á safnkosti
        • Beiðni um lán á grip til sýninga
        • Forvarsla
        • Þjóðháttasafn
      • Rannsóknarstöður
      • Starfsfólk
      • Laus störf
    • Útgáfa
      • Bækur og rit
      • Handbækur
      • Stafrænt fræðsluefni
        • Börn á safninu
        • Gamalt og gott
        • Fyrirlestrar
        • Safnið í sófann
      • Skýrslur
  • Vefverslun
  • En
    • Museum information
      • Visit
        • Family Room
        • Opening hours and prices
        • Café and shops
        • Location
        • Guided Tour
      • Exhibitions
        • Permanent Exhibitions
        • Temporary Exhibitions
        • Previous Exhibitions
      • About the Museum
        • Historic Buildings
        • Photographs and Prints
        • History and Role
      • Applications
        • Application for access to Museum objects for examination
        • Application for sampling
      • COVID-19
    • Upcoming events and exhibitions
    • Web store
    • IS
  • Leita

Leita á vefnum


Póstlisti Þjóðminjasafnsins

Þjóðminjasafn Íslands Suðurgötu 41, 102 Reykjavík
Sími: 530-2200
thjodminjasafn@thjodminjasafn.is
Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17
Persónuvernd hjá Þjóðminjasafni Íslands
  • Instagram
  • Facebook
Opnunartími og verð

Þetta vefsvæði byggir á Eplica