Þjóðminjasafn Íslands

Valmynd


Þú ert hér Forsíða - Sýningar & viðburðir - Aðrar sýningar - Gripur mánaðarins

Gripur mánaðarins

  • 2020

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2019

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2018

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2017

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2016

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, febrúar, janúar

  • 2015

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, janúar

  • 2014

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2010

    janúar


Gripur mánaðarins
  • Álfahökull frá Haga
  • Næsta færsla
  • Fyrri færsla

Álfahökull frá Haga

NÓVEMBER 2019

2.11.2019

Þjms. 2061

Þessa dagana má hvarvetna sjá ýmsar drungalegar furðuskepnur skjóta upp kollinum, sem mörgum kann að þykja skjóta nokkuð skökku við í íslensku skammdegi. En í raun hefur þessi tími árs löngum þótt tengjast ýmsum kynjaverum og -skepnum og tengist gripur nóvembermánaðar, álfahökullinn í Haga, því.

Gripur mánaðarins er hökull úr grænu, rósofnu flosi og fóðraður með bláu lérefti. Á bakinu er kross úr bláu, rósofnu silki, og lagður gullvírsborða, ofnum á jöðrunum. Hann hefur þótt hinn mesti kostagripur og er sennilega sá sami og Jón biskup Vídalín lýsir í vísitasíugjörð sinni frá 24. september 1710 á þessa leið: „Tveir afgamler höklar skrifast ur og altarisklæðe afgamalt, item altarisdúkur og stólur tvær, enn í staðenn þessa er aftur komenn hökull velsæmilegur af grænu plusse. Blómuðu, undir fóðraður með bláu lerefte sem proprietarius tilleggur í Graftrarminning sinnar sælu móður Solveigar sál. Magnúsdóttur“. Ráðsmaður kirkjunnar í Haga, sem samkvæmt þessu gaf kirkjunni hökulinn í minningu móður sinnar, var Ari Þorkelsson sýslumaður í vestri hluta Barðarstrandarsýslu.

En kom hökullinn virkilega frá honum?

Álfahökullinn frá Haga er einn þeirra gripa Þjóðminjasafnsins sem fylgir saga, þar sem getið er um huldufólk. Sagan sem fylgir höklinum hljóðar svo: „Eyjólfur prestsonur í Haga varð skipreika heilan vetur á eyju fyrir landi og gat barn við Mókollu álfamey. Hann sveikst um að gangast við barninu þegar það var fært til skírnar í Haga þrátt fyrir áskoranir föður síns. Síðan hvarf barnsvaggan en eftir lágu messuklæði og hökull. Mókolla vitjaði Eyjólfs í draumi og lagði óheill á hann og afkomendur hans í níunda lið. Eyjólfur var eftir þetta nefndur mókollur og fyrsta ólán hans var að gera Kristínu systur sína ólétta. Af honum var kominn mikill ættbogi af auðnulitlu hæfileikafólki.“ Til eru fleiri svipaðar sögur, m.a. tengdar prestsetrinu á Brjánslæk, en Hagakirkja var útkirkja þaðan.

Þegar Ari Þorkelsson gaf Hagakirkju hökulinn árið 1710 var prestur á Brjánslæk og í Haga síra Sigurður Snorrason. Hann varð að láta af prestskap langt um aldur fram vegna veikinda og var ýmist sagður „Sansaveikur” eða „Samviskuveikur.“ Fyrirennari hans á Brjánslæk var síra Lýður Magnússon sem missti hempuna fyrir barneignarbrot. Ari Þorkelsson var sjálfur bendlaður við gifta konu áður en hann kvæntist, en það mál var þaggað niður. Lesandanum er sjálfum látið eftir að ákveða, hvort þetta séu afleiðingar óheillaóska Mókollu, eða hvort í álfasögunum leynist mögulega duldar meiningar um gefandann.

Helga Vollertsen

Heimildir:
Árni Björnsson, „Álfahökull frá Haga”, Gersamar og Þarfaþing, Reykjavík 1994, bls. 50.
Sarpur.is: http://sarpur.is/Adfang.aspx?AdfangID=338249


Aðalvalmynd

  • Sýningar & viðburðir
    • Grunnsýningar
      • Þjóð verður til
        • Tímabil
      • Sjónarhorn
    • Sérsýningar
      • Eldri sýningar
      • Sýningar í gangi
      • Sýningar framundan
    • Aðrar sýningar
      • Gripur mánaðarins
      • Hús Þjóðminjasafns
      • Ljósmynd mánaðarins
      • Vefsýningar
        • Minningarsjóður Ásu G Wright
    • Viðburðir
      • Fyrirlestrar
      • Eldri fyrirlestrar Þjóðminjasafns
      • Viðburðir framundan
      • Samferða um söfnin
  • Þjónusta
    • Fyrir gesti
      • Aðgengi
      • Fjölskyldan
      • Opnunartími og verð
      • Staðsetning
      • Verslun og veitingar
    • Fræðsla
      • Leiðsögn fyrir hópa
      • Skólaheimsóknir
        • Leikskólar
        • Grunnskólar
        • Framhaldsskólar
        • Háskólar
        • Á eigin vegum
        • Fræðslupakkar fyrir grunnskóla
      • Víkingaþrautin
        • Þrautirnar
    • Salarleiga
      • Fundarherbergi Safnahúsinu við Hverfisgötu
      • Fyrirlestrasalur Þjóðminjasafninu við Suðurgötu
      • Ráðstefnu- og tónleikasalur Safnahúsinu við Hverfisgötu
      • Leiga á Myndasal fyrir móttökur
    • Önnur þjónusta
      • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
      • Beiðni um lán á safnkosti
      • Bóka- og heimildasafn
      • Eftirtökur af ljósmyndum hjá Ljósmyndasafni Íslands
      • Viltu afhenda safninu muni eða myndir?
  • Stofnunin
    • Um safnið
      • Fréttir
      • Hlutverk og stefnur
      • Lög og reglugerðir
      • Saga safnsins
      • Skipurit
      • Minjar og Saga
      • COVID-19
    • Starfsemi
      • Fjármál og þjónusta
        • Bóka- og heimildasafn
        • Skjalasafn
      • Húsasafn
      • Ljósmyndasafn Íslands
        • Gjaldskrá
        • Myndasöfn
        • Rannsóknir
        • Skráning
        • Varðveisla mynda
        • Þekkir þú myndina
      • Munasafn
        • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
        • Skil á gripum úr fornleifarannsókn
        • Beiðni um sýnatöku á safnkosti
        • Beiðni um lán á grip til sýninga
        • Forvarsla
        • Þjóðháttasafn
      • Rannsóknarstöður
      • Starfsfólk
      • Laus störf
    • Útgáfa
      • Bækur og rit
      • Handbækur
      • Stafrænt fræðsluefni
        • Börn á safninu
        • Gamalt og gott
        • Fyrirlestrar
        • Safnið í sófann
      • Skýrslur
        • Fornleifarannsóknir
  • Vefverslun
  • En
    • Museum information
      • Visit
        • Family Room
        • Opening hours and prices
        • Café and shops
        • Location
        • Guided Tour
      • Exhibitions
        • Permanent Exhibitions
        • Temporary Exhibitions
        • Previous Exhibitions
      • About the Museum
        • Historic Buildings
        • Photographs and Prints
        • History and Role
      • Applications
        • Application for access to Museum objects for examination
        • Application for sampling
      • COVID-19
    • Upcoming events and exhibitions
    • Web store
    • IS
  • Leita

Leita á vefnum


Póstlisti Þjóðminjasafnsins

Þjóðminjasafn Íslands Suðurgötu 41, 102 Reykjavík
Sími: 530-2200
thjodminjasafn@thjodminjasafn.is
Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17
Persónuvernd hjá Þjóðminjasafni Íslands
Safnahúsið Hverfisgötu 15, 101 Reykjavík
Sími: 530 2210
thjodminjasafn@thjodminjasafn.is Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17

  • Instagram
  • Facebook
Opnunartími og verð

Þetta vefsvæði byggir á Eplica