Þjóðminjasafn Íslands

Valmynd


Þú ert hér Forsíða - Sýningar & viðburðir - Aðrar sýningar - Gripur mánaðarins

Gripur mánaðarins

  • 2020

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2019

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2018

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2017

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2016

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, febrúar, janúar

  • 2015

    desember


Gripur mánaðarins
  • svipa
  • svipa
  • svipa
  • Næsta færsla
  • Fyrri færsla

Svipur

September 2016

7.9.2016

Fyrri hluti þessarar alþekktu gátu segir til um gerð svipunnar, þess smíðisgrips sem hefur verið valinn úr safni Þjóðminjasafns Íslands sem gripur septembermánaðar. Allar svipur eiga það nefnilega sameiginlegt að vera gerðar úr „skafti“ og „skotti“ og oftast eru þær afar „skrautlega búnar“. Hins vegar er ekki víst að þær hafi „engri skepnu gert gott“ heldur er líklegra að þær hafi verið notaðar í hófi hvað barsmíðar varðar.

Um það bil 60 svipur eru til í Þjóðminjasafninu, langflestar skreyttar nýsilfri sem var algengara til slíkra skreytinga en venjulegt silfur. Þó var látún eða kopar algengur efniviður eitthvað frameftir 19. öldinni. Skaftið var venjulega gert úr spanskreyr. Efsti hluti svipunnar nefnist húnn eða húfa, gjarnan með áletruðu fangamarki eigandans, en neðsti hluti hennar nefnist kengur eða auga þar sem sjálf svipuólin, úr leðri, var þrædd í. Út frá húninum og kengnum gengu síðan áfastir silfurhólkar og venjulega sá þriðji hafður fyrir miðju skaftsins, allt saman fagurlega skreytt.

Svipurnar voru mismunandi stærðar, allt eftir því hvort eigandinn var karl eða kona. Kvensvipurnar voru alltaf minni og nettari en karlmannssvipurnar, sem gátu stundum verið með um allt að hálfs metra löngu skafti. Svipur gátu sömuleiðis verið visst stöðutákn góðs reiðmanns og var því oft kappkostað að eiga vel búna svipu. Því þótti Búnaðarfélagi Íslands það tilhlýðilegt þegar veitt voru svo nefnd vinnuhjúaverðlaun á árunum upp úr aldamótunum 1900, að hafa svipur sem verðlaunagripi fyrir vel unnin störf.1

Meðal íslenskra silfursmiða voru svipur algengustu smíðisgripirnir lengi vel. Kunnastir silfursmiðanna munu hafa verið þeir Þorleifur Guðmundsson í Árbæjarhjáleigu í Holtum og Sigurður sonur hans. Síðar komu fram á sjónarsviðið þeir Oddur Oddsson í Regin á Eyrarbakka og Gísli Gíslason frá Óseyrarnesi. Gísli smíðaði meðal annars svipu úr dönskum silfurpeningum fyrir konungskomu Kristjáns tíunda hingað til lands árið 1921.

Nánar má lesa um íslenska svipusmiði og – smíði í bók Þórs Magnússonar, Íslenzk silfursmíð, og einnig í bók Þórðar Tómassonar frá Skógum,Íslensk reiðtygi um aldaraðir.

Gróa Finnsdóttir

 Stuðningsrit:

Sarpur – Menningarsögulegt gagnasafn: http://sarpur.is/
Sigfús Sigfússon. (1993). Íslenskar þjóðsögur og sagnir, 11. b. Reykjavík: Þjóðsaga.
Þór Magnússon. (2013). Íslenzk silfursmíð, I-II. Rit Þjóðminjasafns Íslands 31. Reykjavík: Þjóðminjasafn

1 Sigfús Sigfússon, bls. 31.

2 Þór Magnússon, I.b., bls. 344.


Aðalvalmynd

  • Sýningar & viðburðir
    • Grunnsýningar
      • Þjóð verður til
        • Tímabil
      • Sjónarhorn
    • Sérsýningar
      • Eldri sýningar
      • Sýningar í gangi
      • Sýningar framundan
    • Aðrar sýningar
      • Gripur mánaðarins
      • Hús Þjóðminjasafns
      • Ljósmynd mánaðarins
      • Vefsýningar
        • Minningarsjóður Ásu G Wright
    • Viðburðir
      • Fyrirlestrar
      • Eldri fyrirlestrar Þjóðminjasafns
      • Viðburðir framundan
      • Samferða um söfnin
  • Þjónusta
    • Fyrir gesti
      • Aðgengi
      • Fjölskyldan
      • Opnunartími og verð
      • Staðsetning
      • Verslun og veitingar
    • Fræðsla
      • Leiðsögn fyrir hópa
      • Skólaheimsóknir
        • Leikskólar
        • Grunnskólar
        • Framhaldsskólar
        • Háskólar
        • Á eigin vegum
        • Fræðslupakkar fyrir grunnskóla
      • Víkingaþrautin
        • Þrautirnar
    • Salarleiga
      • Fundarherbergi Safnahúsinu við Hverfisgötu
      • Fyrirlestrasalur Þjóðminjasafninu við Suðurgötu
      • Ráðstefnu- og tónleikasalur Safnahúsinu við Hverfisgötu
      • Leiga á Myndasal fyrir móttökur
    • Önnur þjónusta
      • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
      • Beiðni um lán á safnkosti
      • Bóka- og heimildasafn
      • Eftirtökur af ljósmyndum hjá Ljósmyndasafni Íslands
      • Viltu afhenda safninu muni eða myndir?
  • Stofnunin
    • Um safnið
      • Fréttir
      • Hlutverk og stefnur
      • Lög og reglugerðir
      • Saga safnsins
      • Skipurit
      • Minjar og Saga
      • COVID-19
    • Starfsemi
      • Fjármál og þjónusta
        • Bóka- og heimildasafn
        • Skjalasafn
      • Húsasafn
      • Ljósmyndasafn Íslands
        • Gjaldskrá
        • Myndasöfn
        • Rannsóknir
        • Skráning
        • Varðveisla mynda
        • Þekkir þú myndina
      • Munasafn
        • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
        • Skil á gripum úr fornleifarannsókn
        • Beiðni um sýnatöku á safnkosti
        • Beiðni um lán á grip til sýninga
        • Forvarsla
        • Þjóðháttasafn
      • Rannsóknarstöður
      • Starfsfólk
      • Laus störf
    • Útgáfa
      • Bækur og rit
      • Handbækur
      • Stafrænt fræðsluefni
        • Börn á safninu
        • Gamalt og gott
        • Fyrirlestrar
        • Safnið í sófann
      • Skýrslur
        • Fornleifarannsóknir
  • Vefverslun
  • En
    • Museum information
      • Visit
        • Family Room
        • Opening hours and prices
        • Café and shops
        • Location
        • Guided Tour
      • Exhibitions
        • Permanent Exhibitions
        • Temporary Exhibitions
        • Previous Exhibitions
      • About the Museum
        • Historic Buildings
        • Photographs and Prints
        • History and Role
      • Applications
        • Application for access to Museum objects for examination
        • Application for sampling
      • COVID-19
    • Upcoming events and exhibitions
    • Web store
    • IS
  • Leita

Leita á vefnum


Póstlisti Þjóðminjasafnsins

Þjóðminjasafn Íslands Suðurgötu 41, 102 Reykjavík
Sími: 530-2200
thjodminjasafn@thjodminjasafn.is
Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17
Persónuvernd hjá Þjóðminjasafni Íslands
Safnahúsið Hverfisgötu 15, 101 Reykjavík
Sími: 530 2210
thjodminjasafn@thjodminjasafn.is Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17

  • Instagram
  • Facebook
Opnunartími og verð

Þetta vefsvæði byggir á Eplica