Táknmyndir horfins tíma

ÁGÚST 2021

31.7.2021

Ljósmynd: Jón Hákon Magnússon
T2_JHM-1-23

Á myndinni sem er tekin á haustdegi í Skaftholtsrétt í Hreppunum árið 1956, má sjá nokkur afgerandi minni um tilveru íslensku þjóðarinnar um aldir. Fremst er ær með lömb sín tvö og strax vekur það athygli hve holdgrönn þau eru öll þrjú. Þetta er ær af forystukyni, um það vitnar líkamsbygging og holdafar en einnig liturinn; flekkótt var og er nánast einkennislitur þessa fjárstofns. Ekki síður er það fasið og hvernig ærin ber sig, háfætt og hnarreist fylgist hún árvökul með öllu umhverfis og er greinilega viðbúin að bregðast eldsnöggt við ef eitthvað óvænt gerist. Lömbin fylgja henni eins og skugginn og eru einnig við öllu búin ef ærin bregst við.

Forystufé átti undir högg að sækja er hér var komið, ekki var lengur jafn mikil þörf fyrir það við smalamennsku og áður vegna breytinga á búsháttum. Einnig hafði féð misjafnt orð á sér fyrir að vera oft erfitt viðureignar við smölun ef það hafði aðrar hugmyndir en smalarnir um hvert fara skyldi. Lentu smalamenn stundum í ógöngum við að fanga þetta hálf villta fé.

Aftar, uppá hlöðnum útvegg réttarinnar stendur skepna sem að líkindum er aðal orsök þess hve árvökul og viðbúin ærin er, en það er íslenski smalahundurinn. Hann er jafn tilbúinn til að fylgja eftir og framkvæma skipanir og bendingar eigandans og ærin er til þess ófús að hlýða nokkru kalli. Fjárhundurinn íslenski var samstíga forystufénu gegnum aldirnar og hafði mikið hlutverk í öllu húsdýrahaldi bændasamfélagsins.

Nálægt réttarveggnum stendur svo íslenski bóndinn og fylgist með því sem fram fer. Hann er kóngur í ríki sínu þarna, ærin trúlega ein af fáum slíkum sem enn tórðu og því ærið tilefni til að sýna hana fram fyrir ljósmyndara og blaðamanni úr bænum.

Þorvaldur Böðvarsson