Ljósmyndir á ferð á milli landa
Apríl 2016
Farandsýningar eins og þessi voru liður í starfi ljósmyndafélaga og –klúbba þar sem félagsmenn bjuggu til ljósmyndasýningar og síðan var skiptst á ljósmyndasýningum á milli félaga eða hópa, frá einni borg til annarrar eða á milli landa. Myndirnar voru síðan skoðaðar sameiginlega á félagsfundum og myndefnið og nálgunin rædd. Þannig bárust straumar og stefnur í ljósmyndun á milli landa. Eftir seinni heimsstyrjöldina óx hreyfing ljósmyndafélaga hratt um alla Evrópu. Ísland var þar engin undantekning og ljósmyndarar hér tóku virkan þátt í sýningaskiptum.
Fimm slíkar ljósmyndasýningar eru varðveittar í safninu.[1] Tvær þeirra eru með myndum íslenskra ljósmyndara, sem hefur verið safnað saman og þær sendar utan á vegum FÍAL (Félags íslenskra áhugaljósmyndara). Önnur er frá árinu 1957[2] og var send til Sviss, en hin er frá árinu 1963[3] og var send til Þýskalands. Sú þriðja er með myndum frá ljósmyndaklúbbi í Búdapest í Ungverjalandi[4] og hefur borist hingað en ekki verið endursend eins og ætlast var til. Loks eru tvær sýningar sem hafa verið sendar til Ljósmyndarafélags Íslands, en það var félag atvinnuljósmyndara.[5] Önnur er finnsk, líklega frá árinu 1955[6], en hin er þessi fyrrnefnda sænska . Í fundargerðarbók félagsins er greint frá þingi í tilefni af afmæli sænska ljósmyndarafélagsins árið 1955. Síðan segir: „Í sambandi við þingið kom til tals að fá myndasýningu frá þekktum ljósmyndurum á Norðurlöndum, og væri það til athugunar á næstunni.“ Líklegt má telja að þessar tvær norrænu sýningar hafi borist hingað í kjölfarið. Það er athyglisvert að atvinnumannafélögin hafi þannig tekið upp starfshætti áhugafélaganna.
Sænska farandsýningin er með 47 ljósmyndum eftir níu lykil ljósmyndara Svíþjóðar þessa tíma. Þeir eru allir kunnir í sænskri ljósmyndasögu: Arne Wahlberg (1905-1987),K. W. Gullers (1916-1998), Pål Nils Nilsson (1929-2002), Lennart Olson (1925-2010), Rolf Winquist (1910-1968), Kerstin Bernhard (1914-2004), Sune Sundahl (1921-2008), Stig T. Karlsson (1930-2015) og Sten Didrik Bellander (1921-2001). Sýningin hefur borist Ljósmyndarafélagi Íslands frá Institute of British Photographers, sem hefur þá verið uppálagt að senda hana áfram hingað.[7] Myndefnin eru margbreytileg eftir ljósmyndurum og sýna hve ljósmyndun kom inn á mörg svið sænsks samfélags og gengdi fjölbreyttu hlutverki: auglýsingar, tíska, byggingarlist, iðnaður, hönnun og blaðaljósmyndun, að ógleymdu menningarlandslagi og portretti. Myndirnar vitna eðlilega um ríkjandi fagurfræði eftirstríðsáranna, en það sem einkennir þær fyrst og fremst er myndræn nálgun. Myndbyggingin er aðalatriðið óháð myndefninu.
Inga Lára Baldvinsdóttir
[1] Þrjár þeirra bárust frá Hjálmari R. Bárðarsyni, en hann var í forsvari fyrir Félag íslenskra áhugaljósmyndara (FÍAL), regnhlífasamtök íslenskra ljósmyndaklúbba og félaga.
[2] Hún hefur að geyma 33 stækkanir eftir 10 ljósmyndara.
[3] Hún hefur að geyma 45 stækkanir eftir 25 ljósmyndara.
[4] Hún hefur að geyma 20 stækkanir eftir 18 ljósmyndara.
[5] Sýningarnar bárust með filmusafni Þóris H. Óskarssonar, sem lengi var formaður Ljósmyndarafélags Íslands.
[6] Hún hefur að geyma 36 stækkanir eftir tvo ljósmyndara bræðurna Otso og Matti Pietien. Að ósk finnska ljósmyndasafnsins var ákveðið að afhenda safninu myndirnar þar sem talið var að þær hefðu mikið gildi í finnskri ljósmyndasögu.
[7] Fulltrúar Ljósmyndarafélags Íslands hafa farið til Stokkhólms vegna 60 ára afmælis sænska ljósmyndarafélagsins. Þjms. Ljósmyndarafélag Íslands fundarbók 1926-1958. Fundargerð 21. nóvember 1955.