Panoramapóstkort
Júlí 2016
Elsta panoramakortið sem varðveitt er á Þjóðminjasafni Íslands er gefið út af O. Johnson & Kaaber. Myndin sem prýðir kortið er tekin frá vestri yfir gömlu Reykjavík. Hún er væntanlega tekin árið 1905, það má m.a. sjá á því að húsið við Amtmannstíg 1 er í byggingu og einnig Austurstræti 14, sem hýsti í um áratug Hótel Reykjavík. Kortið hefur verið brotið saman á tveimur stöðum, svo það skiptist í þrjá jafnstóra helminga, hver fyrir sig er um 10 x 15 sentimetrar að stærð. Aftan á miðhlutanum eru áprentaðar línur fyrir upplýsingar um viðtakanda kortsins. Höfundur myndarinnar er óþekktur.
Það næstelsta sem varðveitt er, er frá því um 1910. Myndin sýnir Vestmanneyjar, með Heimaklett lengst til vinstri og byggðina í eynni hægra megin. Aldur myndarinnar má greina af því að ekki er búið að byggja hafnargarðana, en það var gert árið 1914, aftur á móti eru mörg hús sem byggð voru á fyrsta áratug 20. aldarinnar greinanleg á myndinni. Undir Heimakletti sjást margir bátar á sjónum. Aftan á þessu korti hafa verið prentaðar línur lengst til hægri. Ekki verður sagt með vissu hver gæti hafa tekið þessa mynd. Það kann að vera Lárus Gíslason en myndin er frá starfsárum hans í Eyjum.
Frá því um miðja 20. öldina eru síðan varðveittar tvær seríur með myndefni í lit. Önnur inniheldur tvö panoramakort með myndefni eftir Sigurhans Vigni frá Reykjavík, en hin syrpan var gefin út af KEA með myndefni frá Norðurlandi. Eyþór Sigmundsson sem stofnsetti fyrirtækið Laxakort segist hafa verið „fyrstur á markaðinn með svokölluð panoramakort“1, en þetta sannar að svo var ekki. Allt bendir hins vegar til að hann hafi verið sá fyrsti sem framleiddi slík kort á sínum starfsárum um 1990. Nokkrar tilraunir höfðu verið gerðar áður með þessa stærð hér á landi eins og dæmin sýna. Panoramapóstkort eru skemmtileg undantekning á hefðbundinni stærð póstkorta. Samt sem áður virðist hefðbundna stærðin alltaf eiga traustan sess.
Pk-2015-4 og Pk2-4008
Kristín Halla Baldvinsdóttir
1 Morgunblaðið sunnudagur 8. janúar 1995, bls. 22.