Póstkortagerð Gunhildar Thorsteinsson
Apríl 2014
Ritstj. Inga Lára Baldvinsdóttir
Elsta póstkortið í Ljósmyndasafni Íslands með íslensku myndefni er póstkort gefið út af Olav Ostlyngen kaupmanni á Elvebakken í Noregi árið 1900, það póstkort sýnir Oddeyri á Akureyri. Olav rak prentsmiðju og gaf út póstkort víða að en ekki er talið að hann hafi sjálfur tekið allar myndirnar á kortunum sem hann gaf út.[1] Ári síðar hóf Carl Proppé verslunarstjóri á Þingeyri að gefa út póstkort með prentuðum myndum fyrstu manna á Íslandi.[2] Á skömmum tíma breiddist póstkortaframleiðslan út um landið og varð vinsæl jafnt hjá ljósmyndurum sem sáu um framleiðsluna og hjá kaupendum, enda lítið um almennar myndbirtingar á þessum tíma. Þá hafði almenningur ekki aðgang að myndavélum og í flestum tilfellum lítil tækifæri til ferðalaga. Þess vegna urðu póstkortin mikilvægur sjónauki, ef svo má kalla. Í kjölfar vinsælda póstkortanna varð framleiðsla þeirra ákveðin tekjulind fyrir ljósmyndara og bætti afkomumöguleika þeirra.
Gunhild Thorsteinsson ljósmyndari rak portrettljósmyndastofu í til þess byggðu húsi við Hverfisgötu í Reykjavík í byrjun 20. aldar. Samhliða ferðaðist hún um landið og tók myndir gjarnan frá sjó úr strandferðaskipum af þéttbýlisstöðum. Auk þess leitaði hún uppi vinsæla ferðamannastaði landsins og gaf út póstkort með myndum af þeim. Póstkort hennar voru m.a. prentuð í Greifswald í Þýskalandi og virðast öll vera framleidd í Þýskalandi. Kortin eru gefin út á fyrsta áratug síðustu aldar. Þrjár ólíkar gerðir af kortum Gunnhild eru kunnar. Í fyrsta lagi eru það kort þar sem myndin er aðeins á hluta framhliðar og þar er einnig texti sem greinir frá staðsetningu og nafni útgefandandans. Í öðru lagi eru það kort þar sem myndin er yfir alla framhlið kortsins og aðeins texti um staðsetningu prentaður efst á myndflötinn. Í þriðja lagi eru það brúntónaðar myndir sem engin texti er á. Þau kort skera sig frá öðrum útgefnum íslenskum kortum, því enginn annar virðist hafa gefið út póstkort í þessum brúntónaskala. Gunhild virðist hafa verið eini íslenski kvenljósmyndarinn sem fékkst við þá iðju að framleiða póstkort með ljósmyndum sínum.
Gunhild er með auglýsingu í Ísafold 1909 svo hljóðandi: „Póstkort með mynd af sjálfum yður til að senda ættingjum og vinum á jólum eða nýjári getið þér fengið í myndastofunni í Hverfisgötu 4, 12 stk. að eins 2 kr. 50a. Gunnhild Thorsteinsson“.[3] Það hefur þá verið fjórða gerð korta frá Gunhild. Því miður hafa ekki varðveist nein slík mannamyndapóstkort frá henni í Ljósmyndasafni Íslands.
Póstkort hafa bæði persónulegt og sögulegt gildi. Textinn sem á þau er ritaður er persónuleg heimild um samskipti á milli fólks og hvernig þau fóru fram og myndir þeirra eru gluggar inn í hugarheim og staðhætti liðinna tíma. Persónulegt gildi póstkorta sannast m.a. í því að í dag getur fólk látið búa til póstkort með mynd að sínu eigin vali. Þar með er báðar hliðar póstkortsins farnar að hafa persónulegt gildi fyrir fólk.
Dæmi um þrjár gerðir póstkorta frá Gunnhild Thorsteinsson:
Kristín Halla Baldvinsdóttir