Saumað að fornum hætti
DESEMBER 2017
ÞÞ-1988-21
Löngum lögðu konur leið sína á Þjóðminjasafnið til þess að telja út í saumaskap á svokölluðu Riddarateppi. Teppið er mörgum kunnuglegt og margir hafa alist upp með Riddarateppið hangandi uppi á vegg sem stofustássi. Það er hins vegar talið að ábreiðan hafi upphaflega gengt hlutverki rúmábreiðu en ekki veggteppis. Teppið var keypt til Þjóðminjasafnsins árið 1870 eða fyrir tæpum 150 árum síðan, en talið er að það sé frá því um 1700. Það er saumað með krosssaum, sem oftast er kallaður gamli krosssaumurinn eða fléttusaumur. Dýramyndir eru í borðum efst og neðst á teppinu og laufviðarbekkir upp eftir teppinu sinn hvoru megin. Innan við það eru sex hálfir átthyrningar með hjartardýrum. Miðja teppsins samanstendur af sex heilum átthyrningum, þrennskonar mannamyndir eru innan í þeim, allar tvíteknar.1 Í gegnum tíðina hefur verið hægt að kaupa allt sem til þarf til að sauma teppið í hannyrðarverslunum og má segja að það hafi skapað teppinu ákveðna útbreiðslu og þá stöðu sem það hefur haft í hugum margra. Nú fæst slíkur pakki hjá Heimilisiðnaðarfélaginu.
Þó fjöldi kvenna hafi setið við sauma með Riddarateppið í fanginu eru myndir sem sýna það fáséðar. Því vakti þessi mynd athygli. Þegar farið var að grennslast fyrir kom í ljós að myndin er tekin í stofu að Skálholti 17 í Ólafsvík. Það er Guðríður Þórðardóttir sem situr og saumar út riddarateppi um páskana árið 1988. Beggja vegna við hana standa systrabörn hennar, systkinin Árni og Anna Dís Þórarinsbörn. Móðir Guðríðar kona ljósmyndarans, Aðalsteina Sumarliðadóttir, hafði keypt sér í teppið og hugðist sauma það þegar ró færðist yfir heimilið þegar börn hennar væru farin að heiman. Lítill tími gafst til þess þegar ömmuhlutverkið bankaði upp á. Allar þrjár dætur Aðalsteinu létu eitthvað til sín taka í saumaskapnum á teppinu. Að lokum kláraðist þetta samstarfsverkefni mæðgnanna og var það þá hengt upp á vegg heima hjá foreldrunum sem stofuprýði. Nú þegar þau hjón eru fallin frá hangir teppið heima hjá einni systranna. Riddarateppið og framhaldslíf þess er gott dæmi um hvernig safngripir geta öðlast sinn sess hjá þjóðinni.
Kristín Halla Baldvinsdóttir
1) Kristján Eldjárn: Hundrað ár í Þjóðminjasafni, gripur 8.