Þjóðminjasafn Íslands

Valmynd


Þú ert hér Forsíða - Sýningar & viðburðir - Aðrar sýningar - Ljósmynd mánaðarins

Ljósmynd mánaðarins

  • 2020

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2019

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2018

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, febrúar, janúar

  • 2017

    nóvember, október, ágúst, júlí, júní, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2016

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2015

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2014

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2013

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar

  • 2012

    desember, nóvember, október, september, ágúst, júlí, júní, maí, apríl, mars, febrúar, janúar


Ljósmynd mánaðarins
  • Næsta færsla
  • Fyrri færsla

Ullarþvottur í Sauðá

September 2014

1.9.2014

Ritstj. Inga Lára Baldvinsdóttir

Þau voru alltaf kölluð Emma og Binni í Árbænum. Emma hét fullu nafni Stefanía Emilía Guðrún Lárusdóttir (1896-1993) og var frá Skarði í Gönguskörð­um. Binni hét Brynjólfur Danivalsson (1897-1972) og var frá Litla-Vatnsskarði. Þeirra Árbær var húsið á Suðurgötu 24 á Sauðárkróki.

Á myndunum eru þau að þvo ull í Sauðánni, sem rann framhjá Árbæ í þá daga, og Sauðárkrókur dregur nafn sitt af. Myndirnar gætu verið teknar á fimmta áratug 20. aldar. Sauðkrækingar notuðu Sauðána til að skola í ull og föt, ásamt fleiru. Stórþvottar fóru fram í pott­um á útihlóðum við ána. Eitt af árvissum vorverkum í heimilishaldinu var ullar­þvottur. Yfirleitt tóku sig saman nokkrar konur eða heilu fjölskyldurnar og hjálpuðust að við þvottana. Ullarþvottar kröfðust undirbúnings sem hófst um vorjafndægur. Þá var tunnu skotið á bak við hurð þar sem hún var ekki fyrir neinum eða hún var sett í útihús nálægt bæ. Í tunnuna var safnað innihaldinu úr koppunum sem fólk pissaði í á kvöldin og á nóttunni en koppar voru notaðir sem næturgögn fyrir tíma vatnsklósettanna. Það var auðveldara að safna mannahlandi en kúahlandi, sem sumir notuðu með til að drýgja vökvann. Þegar hlandið var búið að standa í tvo mánuði var það búið að brjóta sig, sem kallað var, og til orðinn lögur sem kallaður var keyta sem braut auðveldlega niður fitu og önnur óhreinindi. Því eldri sem keytan var því betur þvagnaði ullin, sagði gamla fólkið. Keytan leysti fituna betur en nokkur sápa svo ullin varð táhrein.

Ullarþvottur fór fram einhvern góðviðrisdaginn stuttu eftir rúning þegar búið var að hreinsa ullina og flokka hana eftir lit og eiginleikum. Ullarþvottur var kalsamt verk, einkum skolunin í ískaldri ánni eins og Brynjólfur er að gera. Ullarþvottaaðstaða þeirra Árbæjarhjóna var skammt frá heimilinu. Þau þurftu ekki að setja ullina upp á hest og flytja langar leiðir. Þegar svo bar undir var ullin flutt í pokum, bölum, laupum og hripum eða á kerrum.

Árbæjarhjón bjuggu með kindur, kýr og hænsni og veitti ekki af því það þurfti að fæða marga munna. Þau áttu fimm börn og heimilið gestkvæmt. Þegar yngsta barnið kom í heiminn vóg það aðeins 4 merkur og var talað um kílóbarnið. Barnið, sem var stúlka og lifði og dafnaði, var svo smá nýfædd að læknirinn gat dregið giftingahringinn sinn upp handlegg hennar.

Brynjólfur sá lengi um Sýsluhesthúsið sem svo var kallað og stóð rétt hjá Árbæ. Á þeim árum kom fólk ríðandi í kaupstað á Sauðárkrók og geymdi hesta sína í hesthúsinu og var vel um þá hugsað. Oft var þétt setinn bekkurinn í Árbænum. Húsið var ekki stórt en „það má alltaf hola einum niður var orðtæki Emmu [...] þegar öll sæti, horn og gangvegir voru fullir af gestum“. Árbæjar­heimilið var oft vettvangur líflegra stjórnmálaumræðna og var oft spjallað þar um samhjálp, jafnrétti og hvers konar mannréttindi. Þau hjónin tóku bæði virkan þátt í bæjarpólitíkinni. Emma lá ekki á skoðunum sínum við neinn og Brynjólfur var í stjórn Verkamannafélagsins Fram 1935 og bæjarfulltrúi 1950-1954.

Sigríður Sigurðardóttir skrásetjari mynda Þorsteins Jósepssonar úr Skagafirði.

Heimildir:

Björn Ásgrímsson, f. 13.12.1920. Suðurgötu 14, Sauðárkróki.
http://www.mbl.is/greinasafn/grein/110797/. Morgunblaðið. Minningargrein þann 21. ágúst 1993. Skoðað 23.3.2014.

Kristmundur Bjarnason, 1973. Saga Sauðárkróks. Síðari hluti II. 1922-1948. Skagfirzk fræði.


Aðalvalmynd

  • Sýningar & viðburðir
    • Grunnsýningar
      • Þjóð verður til
        • Tímabil
      • Sjónarhorn
    • Sérsýningar
      • Eldri sýningar
      • Sýningar í gangi
      • Sýningar framundan
    • Aðrar sýningar
      • Gripur mánaðarins
      • Hús Þjóðminjasafns
      • Ljósmynd mánaðarins
      • Vefsýningar
        • Minningarsjóður Ásu G Wright
    • Viðburðir
      • Fyrirlestrar
      • Eldri fyrirlestrar Þjóðminjasafns
      • Viðburðir framundan
      • Samferða um söfnin
  • Þjónusta
    • Fyrir gesti
      • Aðgengi
      • Fjölskyldan
      • Opnunartími og verð
      • Staðsetning
      • Verslun og veitingar
    • Fræðsla
      • Leiðsögn fyrir hópa
      • Skólaheimsóknir
        • Leikskólar
        • Grunnskólar
        • Framhaldsskólar
        • Háskólar
        • Á eigin vegum
        • Fræðslupakkar fyrir grunnskóla
      • Víkingaþrautin
        • Þrautirnar
    • Salarleiga
      • Fundarherbergi Safnahúsinu við Hverfisgötu
      • Fyrirlestrasalur Þjóðminjasafninu við Suðurgötu
      • Ráðstefnu- og tónleikasalur Safnahúsinu við Hverfisgötu
      • Leiga á Myndasal fyrir móttökur
    • Önnur þjónusta
      • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
      • Beiðni um lán á safnkosti
      • Bóka- og heimildasafn
      • Eftirtökur af ljósmyndum hjá Ljósmyndasafni Íslands
      • Viltu afhenda safninu muni eða myndir?
  • Stofnunin
    • Um safnið
      • Fréttir
      • Hlutverk og stefnur
      • Lög og reglugerðir
      • Saga safnsins
      • Skipurit
      • Minjar og Saga
      • COVID-19
    • Starfsemi
      • Fjármál og þjónusta
        • Bóka- og heimildasafn
        • Skjalasafn
      • Húsasafn
      • Ljósmyndasafn Íslands
        • Gjaldskrá
        • Myndasöfn
        • Rannsóknir
        • Skráning
        • Varðveisla mynda
        • Þekkir þú myndina
      • Munasafn
        • Beiðni um aðgang að gripum til skoðunar
        • Skil á gripum úr fornleifarannsókn
        • Beiðni um sýnatöku á safnkosti
        • Beiðni um lán á grip til sýninga
        • Forvarsla
        • Þjóðháttasafn
      • Rannsóknarstöður
      • Starfsfólk
      • Laus störf
    • Útgáfa
      • Bækur og rit
      • Handbækur
      • Stafrænt fræðsluefni
        • Börn á safninu
        • Gamalt og gott
        • Fyrirlestrar
        • Safnið í sófann
      • Skýrslur
        • Fornleifarannsóknir
  • Vefverslun
  • En
    • Museum information
      • Visit
        • Family Room
        • Opening hours and prices
        • Café and shops
        • Location
        • Guided Tour
      • Exhibitions
        • Permanent Exhibitions
        • Temporary Exhibitions
        • Previous Exhibitions
      • About the Museum
        • Historic Buildings
        • Photographs and Prints
        • History and Role
      • Applications
        • Application for access to Museum objects for examination
        • Application for sampling
      • COVID-19
    • Upcoming events and exhibitions
    • Web store
    • IS
  • Leita

Leita á vefnum


Póstlisti Þjóðminjasafnsins

Þjóðminjasafn Íslands Suðurgötu 41, 102 Reykjavík
Sími: 530-2200
thjodminjasafn@thjodminjasafn.is
Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17
Persónuvernd hjá Þjóðminjasafni Íslands
Safnahúsið Hverfisgötu 15, 101 Reykjavík
Sími: 530 2210
thjodminjasafn@thjodminjasafn.is Opið alla daga nema mánudaga frá kl. 10-17

  • Instagram
  • Facebook
Opnunartími og verð

Þetta vefsvæði byggir á Eplica