Bókfell

• 18.4.2015 - 4.4.2016, Safnahúsið við Hverfisgötu

Samstarfsverkefni Vasulka-stofu, Listasafns Íslands og Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum.

Í febrúar 2014 dvaldi Steina um mánaðar skeið á Íslandi og vann að hugmynd um rafrænt verk í samvinnu við Vasulka-stofu, Listasafn Íslands og Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Hún fékk aðgang að handritunum í Árnastofnun og þannig birtist ný hlið á höfundarverki hennar þar sem fornsögunum, okkar dýrmæta menningararfi, er búin nýstárleg umgjörð í formi rafræns listaverks. Í verkið valdi Steina ýmis handrit sem hún skeytti saman með hugvitssamlegum hætti þannig að þau líða áfram og vindast, snúast, umhverfast og bólgna út líkt og bóluþang í straumröst. Í fyrsta sinn verður ritlistin og blekteikningin Steinu að viðfangsefni þegar blóðrauðir höfuðstafir og mölétnar myndir renna fyrir augum áhorfandans í hægfljótandi sístreymi.

Steina (fædd Steinunn Briem Bjarnadóttir árið 1940) er íslenskur vídeólistamaður, fædd í Reykjavík og lærð í klassískum fiðluleik. Árið 1959 fékk hún styrk til framhaldsnáms í Prag þar sem hún kynntist væntanlegum eiginmanni sínum, Tékkanum Woody (Bohuslav) Vasulka en hann er menntaður verkfræðingur og kvikmyndagerðarmaður. Steina og Woody fluttust til New York árið 1965 og gerðust þar brautryðjendur í vídeólist, meðal annars með margmiðlunarsalnum The Kitchen sem þau stofnuðu árið 1971. Árið 1973 þáðu þau stöðu við eina af fyrstu margmiðlunardeildum heims, við Ríkisháskóla New York-fylkis í Buffalo. Árið 1980 fluttust þau til Santa Fe í Nýju-Mexíkó.

Bókfell er merkilegur áfangi í list Steinu, sem hingað til hefur einbeitt sér að náttúru Íslands og náttúru samfélagsins, meðal annars í japönsku verkunum, uppistöðu Tokyo Four, frá 1991, þar sem menningin í Landi hinnar rísandi sólar var krufin með allnærgöngulum hætti undir hrynjandi sem minnir óneitanlega á kaflaskiptingu í kammertónverki. Reyndar hefur oft verið sagt um verk Steinu að tónlistin sé aldrei langt undan en í Bókfelli bregður svo við að tónlistin þokar og lætur undan síga fyrir grafískum áhrifum handritanna.

Það er þó óramargt sem minnir á tónræna hrynjandi í því streymi handritamyndanna sem minnir að mörgu leyti á nótnaskrif og jafnvel enn meir á hljóðstyrkssveiflur sem þenjast út og dragast saman um leið og þær líða frá hægri til vinstri. Það er eins og mikil saga líði hjá með hátindum sínum og lægðum, rétt eins og saga heillar þjóðar færð á bók, sem spannar bæði atburðaríka frásögn og átakalitla millikafla. Litur handritanna og letur hefur yfirbragð hörunds sem er sært eða sviðið, stungið ótal götum svo úr blæðir. Steinu tekst að draga fram það sem undir liggur, undarleg og óskiljanleg örlög þar sem framvindan er oftar en ekki illmennum í hag. Rétt eins og látlaus rödd sem fetar sig eftir frásögninni bregður Bókfell ljósi á harmleikinn sem býr að baki þessum miklu bókmenntum. Það er ekki hrópað eða kallað, öskrað eða emjað, heldur sagt frá með jöfnum og ákveðnum áherslum.

Þakkir fær Rob Shaw. 
Lengd verks: 12,31 mínútur.

Hægt er að sjá fleiri verk eftir Steinu í Vasulka-stofu í Listasafni Íslands, sem og á vef safnsins: www.listasafn.is

Í sérsýningarými Safnahússins skiptast á sýningar á vegum þeirra sex samstarfsstofnana sem standa að sýningunni Sjónarhorn. Sérsýningar standa til eins árs í senn og endurspegla áherslur og rannsóknir viðkomandi stofnana.